KHĂN MẶT TRẮNG VẮT VAI

          

          Khói súng đạn đen đặc. Bầu trời, mặt đất như sắp ệp vào nhau.

Rừng rực, hừng hực, nghẹt thở, phấn chấn.   

          Đụn khói quay tròn, tiến lên xoay xoáy.

Mờ mờ đường cong nóc hầm đờ - cát.  

Nhạc Giải phóng Điện Biên vang rộn.

Chợt, khói thành cột, dựng đứng. Và, khói tan ra, đội lên một người.  

Đấy đấy, tôi kia kìa. Cái người khăn mặt trắng vắt vai ấy. Đang từ đồi A1 sang… lúc này là qua cầu rồi… chú ý, chuẩn bị đến hầm Đờ-cát nhé... Đâu đâu. Kia, như ông khổng lồ mà không thấy à. Chả thấy gì, toàn khói là khói… à thấy  rồi, nhiều người quá, lẫn hết vào khói thế này.... Lẫn là lẫn thế nào, thế cái khăn mặt trắng, vắt vai cái ông cao to kia không nhìn thấy à… Ờ ờ, có có nhưng nhoằng một cái lại hết. Tua lại đi, mọi người đã bị cuốn hút. Tua cái con khỉ, tivi chứ cát -séc đâu. Đây, người thật làm thật cho mà xem này.

Ông Soái cởi phăng áo, vớ cái khăn mặt, hắt vèo một cái lên vai. Đầu gối nhấc cao… hai vai nhâng nhâng… khuôn mặt đón gió. Ông bước như cảnh quay chậm. Nhạc Giải phóng Điện Biên càng lúc càng vang vang, rầm rập từ tivi. Những đôi mắt no nê, mở to… gần gần, xa xa.

Ông Trà như vô thức, bắn một điếu thuốc lào, tiếng rít như súng liên thanh. Khói khói khói, trắng trắng trắng… lờ lững, rập rềnh. Một lúc thì cái làn mỏng mảnh ấy tan trên đầu mọi người, quẩn xuống mất hút. Cái chiếc khăn mặt trắng trên vai ông Soái như đang bốc khói.

Tivi đã chuyển sang bản tin tài chính. Mọi người như máy hết điện nhưng còn quán tính, vẫn ơ ơ rung rung. Im lặng. Ông Soái đứng đơ giữa nhà, dễ đến hơn phút như tượng. Ông Trà nói to - ông Soái, lại uống nước đi.

Ông Soái lần ra ghế, đưa chén trà lên môi, đặt xuống. … Thằng Tiến, thằng Minh, chúng nó về đông lắm Trà ạ. Cứ chạy đằng trước tao ý, trắng trắng, thoăn thoắt thoăn thoắt… Thôi, làm điếu cho tỉnh táo đi, nhìn mặt ông ghê lắm, ông Trà đưa điếu sang. Ông Soái ngồi xổm, đầu gối đến cằm, hai vai quá tai, mắt hõm vào, hoăm hoắm.

Xuất xứ “Khăn mặt trắng vắt vai” là như thế. Nhưng lạ, mấy hôm sau thì cả xóm Minh Khai ồn ào chuyện ông Soái “vào tivi giải phóng Điện Biên”. Chỗ nào có tivi mở là chỗ đấy bàn luận. Rôm rả, trầm trồ, tự hào, cảm phục… rất thích.

- Cái dáng cao cao, xương xẩu thì đúng là ông Soái rồi.

- Nhưng mà sao lại đen thế?

- Toàn súng với đạn. Năm mươi sáu ngày đêm/ khoét núi ngủ hầm/ mưa rầm cơm vắt…⁽¹⁾ còn đen hơn bùn ao, củ súng ấy chứ lị.

- Ừ, thì bà đi dân công lên đó, biết chiến trường khốc liệt… Nhưng mà tôi hỏi tất cả mọi người ở đây nhá… làm sao giữa khói lửa mịt mù lại có cái khăn mặt trắng thế? Tôi cứ  thấy… ỡm ờ… làm sao.

Chuyện tắc. Không ai giả nhời được. Tivi chớp một cái, chuyển sang chương trình khuyến nông. Lại đợi, 15 phút nữa là có thôi. Thì chuyện, dây cà dây muống…

Chuyện cái ngày xưa, 12 thương binh đánh Điện Biên Phủ về làng làm con nuôi 12 gia đình. Ông Soái về nhà ông Mít. Ông Mít nấu rượu lậu bị dân quân xã bắt, Soái bỏ đi buôn bè, lên Điện Biên, rồi về, rồi già… ra cái khăn mặt trắng vắt vai.

Chuyện vèo một cái như thế không được, chậm chậm, kĩ kĩ đi…

Soái cưới vợ sau cùng, rất đột ngột nhưng vui nhất. Hôm ấy cả xóm Minh Khai đều tắt bếp. Lính Điện Biên nổi bật. Các chàng trai áo trấn thủ, mũ lưới, sao vàng bên những cô vợ chửa khềnh khàng. Anh Trà làm chủ hôn, điều khiển văn nghệ. Giải phóng Điện Biên, Hò kéo pháo, Đường lên Tây Bắc, Ing lả ơi… mãi không hết. Cỗ lo hẻo quá, hóa ra ổn. Tiếng hát nhiều, rượu vừa độ. Vui ngân mãi.

Mâm dọn đi rồi, bàn nước chỉ còn mấy người chuyện vãn. …Thế là mừng cho cánh lính Điện Biên. Từ nay con chim có tổ hết rồi. Phục ông Mít thật đấy. Con nuôi mà hơn cả con đẻ. Tôi cũng phục nhưng vừa vừa thôi…Vừa vừa là thế nào? Sát đất đi chứ. …Ừ thì sát đất nhưng mọi người cứ thử nghĩ đi…

Câu chuyện đang ngoặt đi hướng khác thì Soái đến. Cánh lính bảo luôn, mang vợ ra đây, chuyện với chúng tao một lúc. Nó còn đang rửa bát, thôi kệ. Nói thế nhưng Soái vẫn gọi, Tỵ ơi Tỵ ơi ra đây ngay. Tỵ ra, cả bọn tròn mắt như nhìn lần đầu. Tỵ ngồi xuống, anh nào cũng lập tức uống nước. Cái khăn mỏ quạ còn ánh nhựa nâu, cái áo bà ba diềm bâu trắng chả nước non gì với khuôn mặt gân gân khô khốc, cái mũi tẹt dí, cái môi như vều như sưng, nước da đen cháy... Nhà em ở dưới Lải à, sao bọn anh không biết nhỉ? Vâng, nhà em ở trên đồi bạch đàn. Thế nào mà anh Soái lại tìm được em nhỉ, em tốt số thật đấy. Không, anh Soái không tìm, ông Mít nói gả cho thằng Soái với bố em. Em mới biết anh Soái từ phiên chợ trước. Chồng thương binh, vợ gái đồi về xóm soi biết có nuôi nổi nhau không - có người lắc đầu, thở dài...  

Sau tuần trăng mật ở cái nong dưới bếp thì Soái ra ở riêng. Cái ăn, vợ chồng được mang theo một tải thóc. Nhưng cái ở thì… một ngôi nhà mới tinh bên bờ sông. Cột tre, vì kèo, đòn tay hóp, dui nứa, vách nứa, mái gianh...  (toàn bộ vật liệu lẽ ra là nhà của Xoan, em cô). Trước khi “phạt mộc” ông Mít nói, gì thì cũng phải ưu tiên con trai. Bà Mít có bậm bục, lủng bủng; Xoan thì xị mặt ra, mãi sau mới nói một câu, con chẳng tiếc gì nhưng… ghét mặt cái con cá mắm ấy. Ông Mít quát luôn, tao không muốn để cái loa trong nhà. Bà Mít bỏ xuống bếp. Ông Mít chạy theo nói, đang sắp hết “nước hai”, để tôi, bà động vào là hỏng đấy.  

Đương mùa lũ, sông nhiều củi, bến nhà Soái thành điểm tụ họp của những người vớt củi đêm.

Chập tối, Soái đã treo cái đèn bão lên cành xoan. Dưới gốc xoan có ấm trà nóng, điếu cày thuốc lào, đóm nứa ngâm.

Tầm nửa tiếng, thuyền về bến. Tiếng vứt củi lịch kịch, tiếng kể sung sướng, tiếng xuýt xoa tiếc rẻ vì để tuột mất cây gỗ… Rồi trà đấy, thuốc đấy làm chén, làm điếu cho tỉnh táo. Lúc khoan khoái quá thì chuyện với vào - Soái ôi, buông vợ ra đây làm chén nước đã. Anh Soái này, có con am am ⁽²⁾, tóc xõa đen xì đang ngồi với em, nó bảo yêu anh Soái cơ… Như Nguyễn Văn Soái là nhất, vợ sẵn, nhà sẵn, tối tối rượu say bò cưỡi…

Những câu nói vào bụi tre, dòng sông. Trong nhà tối đặc, theo gió đêm có tiếng cọt kẹt, không biết có phải bụi tre cựa mình hay không...

Mặc kệ, bên ngoài cứ tán, cho đêm đỡ buồn, cho sông đỡ rợn.

Nhưng đêm nay thì Soái ra, lúc gà gáy sang canh hai.

- Mọi người uống nước đi.

- Chúng tôi uống no rồi.

- Sao không đi vớt củi… mê vợ quá à?

- Gà không, lợn không. Mỗi hai thằng người đun đáng bao nhiêu.

- Có mà lí sự lười ý.

- Ừ, thì tôi lười nhưng tự nhiên chán, cả làng này chăm mà vẫn đói… Có khi phải tìm việc khác thôi. Soái thở dài.

Cả đám tức quá, xịt răng nghĩ câu đốp lại. Chợt lúc ấy, phía Lang Sa, sấm ùng ùng nổi lên, cơn giông ập đến. Mưa liền ngay. Đám vớt củi nháo nhào xuống thuyền, xuôi dòng về nhà.

Đêm hôm sau, dân quân ập đến nhà ông Mít. Không còn chối cãi vào đâu được nữa, nồi rượu đang sôi, vòi đang tong tong, lại còn một chum dễ đến trăm lít giấu tít bụi chuối góc vườn.

- Nể ông nuôi thương binh chúng tôi chỉ xin mấy tang vật này.

Thằng cháu họ nói và giơ thẳng chậu nước lên, dội xuống bếp. Khói nóng, bụi than sộc lên mắt. Ông Mít òa khóc, nhìn bỗng đổ lênh láng ra nhà; xoong nồi, ba ba, vòi, chai… đang trong cái sọt khênh đi. Ông há mồm nhìn, rồi tự nhiên rống lên, Soái ơi, Soái ơi…

Sáng hôm sau, chiếc thuyền đầu tiên xuống bến báo tin buồn cho Tỵ. Tỵ vào gọi chồng thì giường không, xuống bếp, ra vườn cũng không. Lúc quay vào thì Tỵ chợt thấy bức vách có dòng chữ bằng than - tôi phải đi xa, ở nhà tự lo liệu, nếu thấy chửa thì đừng tham gánh phân. Tỵ vuốt tay xuống bụng, nước mắt cứ thề trào ra.

*

 Soái lên ngọn sông với cánh phường bè. Chuyện này mình Soái quyết. Cái đêm đầu tiên ra nhà mới, sau khi vợ chồng làm cái ân ái gọi là chào mừng, Soái vơ vẩn ra bến. Đang ngồi chồm hỗm nhìn dòng nước lóa lóa thì thấy cái bè bắt neo. Người dưới bè lên, ướt như chuột lụt. Em hết thuốc, hết chè từ chiều, sợ đêm nay ngủ gật, thấy chỗ này có ngọn đèn… Được, thoải mái, ngồi đấy đợi nhé. Soái về nhà, một loáng mang ra, một cái bị con, một cái rá còn ba củ khoai. Soái nhìn anh ta hút, uống, ăn lâu quá thì sốt ruột hỏi:

- Thế bè này xuôi về đâu?

- Em về Thái Bình.

- Thái Bình chắc lúa tốt lắm nhỉ?

- Chỉ được cái tiếng thôi. Bất đắc dĩ vì cái dạ dày bố mẹ vợ con, em mới phải đem mạng mình nhem nhem hà bá thuồng luồng thế này.

- … Cho anh đi theo được không?

Nói xong Soái mới biết mình lỡ lời. Nhưng anh kia đã reo lên:

- Ôi tốt quá, em đang cần người, anh đi với em … người ven sông chắc chắn là thạo sông nước.

- Không, anh không phải là người đây, nhưng bơi lội, thuyền bè cũng tạm.

Soái kể thật thân thế. Anh kia mừng rỡ - càng hay, bè em mà được anh thì như có lá bùa hộ mệnh rồi.

*

Soái đi, một tháng, hai tháng… nửa năm, không tin tức.

Bụng Tỵ đã to như cái trống, việc hợp tác xã cũng chỉ nhổ mạ, cấy, gặt ngày lấy 7, 8 điểm. Dạo này Tỵ không trèo lên được cây xoan nữa, cái đèn bão vẫn trên đó, lắc lư như cái tổ không có chim.

Ông Mít đã kệch hẳn nấu rượu từ đận ấy. Mùa nước bắt đầu thấy ông vớt củi đêm. Thuyền ông không ở dòng chính, cứ một mạch tít sang gần bờ bên kia. Ấy thế mà toàn củi chũa, bằng bắp chân bắp tay, thau tháu, ánh nước. Ba đêm, đống củi vợt lên bến to như quả núi thì ông nghỉ. Cả ngày một mình ông vác, gánh lên vườn nhà con dâu. Tỵ thấy bố chồng vất vả, vừa mon men lại thì bị quát, đành lấy cái chổi quét lá tre lá nhãn.

Đến tối mò thì xong, ba cầu gọn gẽ, đậy điệm yên tâm. Ông Mít gọi Tỵ ra bảo, nấu ăn hàng ngày một cầu này nhé, còn hai cầu này lúc nào đẻ sẵn đấy mà sưởi, sấy tã lót… Mẹ mày tính lúc đẻ là rét đấy. Tỵ rơm rớm nước mắt bảo, giá anh Soái ở nhà thì bố không phải khổ. Ông Mít lắc đầu, tại nó… mà cũng tại cả bố.

Đêm ấy, Tỵ không ngủ được. Lũ đã hết đợt, không còn ai vớt củi. Tỵ ngồi vơ vẩn, đăm đắm vào phía xa đen đặc. Anh Soái ơi, anh bỏ đi mà chẳng bảo đi đâu. Anh Soái ơi, chúng mình có con rồi, chắc là con trai đấy, em thấy nó đạp mạnh lắm. Anh Soái ơi, anh về đi, không con gọi bố là anh nóng tai đấy. Tỵ chắp tay, lạy lạy lạy... Đêm vẫn đặc quánh, tiếng bồi băng, “tang giếng” ngoài dòng ùm ùm, oẳm oẳm như như am am gặp người tháo chạy.

- Chị ơi, cho em hỏi anh Soái…

Tỵ giật mình tưởng ma. Không, một người ướt lướt thướt đang cầm cái sào đứng trước mặt. Anh ở chỗ anh Soái về à? Tỵ không suy nghĩ, hỏi luôn. Không, anh Soái đi với bọn anh nhưng lại đi… không biết đi đâu. Kệ cho Tỵ nắm áo, cào cấu, hết mệt thì anh phường bè kể.

… Thật không hiểu anh Soái là người gì. Lần ấy, bọn anh xuôi hơn trăm cây dổi. Đã dặn trước, cả năn nỉ phân tích với Soái là gặp kiểm lâm thì như thế, như thế... Nhưng đến trạm thì hỏng bét. Kiểm lâm hỏi, nghe nói trong bè có anh là thương binh Điện Biên Phủ phải không? Tay kiểm lâm quần áo lính, mặt mũi dễ gần, giọng nói lại có vẻ ủng hộ. Tôi ẩy tay sang Soái, nói khẽ, cứ thế anh nhé, anh bảo đúng, rồi chìa thẻ ra…

 - Bè này không có ai là thương binh hết. Không có ai là lính Điện Biên Phủ hết…

Chết rồi, Soái nói xong rồi, hết đường thoát rồi. Chúng tôi lên bờ, ký vào biên bản. Độ hơn tiếng anh em chán đời, vạ vật trên bãi cỏ thì một kiểm lâm đi ra:

- Mời các đồng… chí… buôn… bè…. vào ăn cơm.  

Chúng tôi lưỡng lự, không dám, vì thân phận tội phạm, vì hai tiếng buôn bè vừa đai ra, giễu nhại. Một lúc, không ai vào, anh mặc bộ quần áo lính lúc nãy ra tươi cười, thôi việc gì ra việc ấy, chúng tôi vì nhiệm vụ không thể khác được… Gặp bữa sông nước như thế này, xin mời các anh.

Kiểm lâm ngồi sẵn, phường bè vào, tròn hai mâm. Tôi giật mình không thấy Soái. Ra ngoài tìm, gọi mãi không thấy…

Sau vụ ấy, chúng tôi không dám liều nữa. Xé lẻ mà đi, hai ba người một bè, mỗi chuyến mươi cây gỗ “tàu ngầm” dưới nứa bương.  

Bây giờ tôi cũng chẳng biết là anh Soái đi đâu. Chuyến này nước êm, tôi lên nhà, có khi anh Soái đã về. Tỵ xụt xịt khóc. Anh bè đưa cái ba lô, còn cái này của anh Soái bỏ lại, gửi chị. Tỵ ôm ba lô, thọc tay vào thấy lạnh ngắt. Bình tông, cái lược, con dao.

Ới anh Soái ơi, anh Soái ơi, anh ở đâu về với mẹ con em…. Tỵ vật vã khóc váng cả bến sông. Cả xóm tỉnh giấc chạy ra, thấy mỗi người đàn bà quay tròn. Dòng sông lóa lóa, nhập nhằng như đánh nhau ngoài xa.

Tỵ sinh con trai tại nhà. Bà Mít, cô Xoan đỡ đẻ trong buồng, ông Mít ngồi ngoài dỏng tai nghe. Có tiếng oe oe, ông Mít chạy vào, bị xua ra.

May không giống mẹ - tiếng Xoan. Rồi nữa… cái mũi cao, trán rộng, mắt sáng rõ là Soái con rồi - tiếng bà Mít.

Ông Mít nhắm mắt, gật gật đầu, phải thế chứ.

*

Hai năm sau Soái về. Đen cháy.

Soái không về nhà mình ngay mà vào nhà Trà.

Trà đang đan dành dưới búi tre. Có một cái đò dọc ngược dòng. Trên mũi, cao hẳn lên một người cởi trần, áo vắt một vai, khăn mặt bộ đội vắt một vai. Trà bắt xong bốn góc, chợt ngẩng mặt lên, lập tức kêu toáng - Soái! Đúng thằng Soái rồi. Và…; Trà ơi… phóc một cái, Soái lên bờ, ngay trước mặt. Hà hà hà, tưởng tao chết mục xương rồi à. Soái giang tay, ưỡn ngực; đánh D1, A1 không chết, chết làm quái gì mấy cái trò ma toi.

Trà bỏ cái dành đan dở, kéo Soái về nhà. Tao phải trốn chúng nó về, bí mật bất ngờ… mỗi cái thằng Soái và cái khăn mặt, xung phong… xung phong...

Tiếng Soái oang oang dọc vườn chuối, vườn xoan. Loáng một cái, mấy nhà xung quanh biết; Soái, Trà bị già trẻ gái trai quây kín. Ghế hết, người đứng, người ngồi giường, ngồi bậu cửa…

- Thế anh đi đâu mà bỏ vợ con, bỏ bố mẹ, xóm làng.

- Dạ… con đi buôn bè.

- Anh nói thế, đi bè thì phải qua sông. Vợ trẻ hơ hớ trên bờ… có mà nửa đêm cũng nhảy ùm xuống.

Khà khà khà. Thôi con nói thật. Con trốn đi bè, trốn bè lên Điện Biên, rồi lại trốn Điện Biên về đây.

Lên Điện Biên, mày không đùa đấy chứ? Trà đứng lên, lắc vai Soái. Soái hát to - Giải phóng Điện Biên/ Bộ đội ta vẫn không quên chiến trường/ Giữa mùa hoa nở miền Tây Bắc tưng bừng reo…Đoàn binh Việt Nam pay/ Lao hừ hứa hướn…⁽³⁾ Vòng người rộng ra, Soái ở giữa, như cái xoáy nước, tất cả xoay xoay theo lời hát. Cái khăn mặt màu cỏ như bay cùng đôi vai vạm vỡ…

Tiếng hát, cuộc vui chẳng biết lúc nào dừng nếu cụ Thinh không hỏi - Thế anh Soái chưa về nhà à?

Tất cả ớ ra. Soái như bị ngộ gió, mặt mũi im tinh.

Đoàn người lại rầm rập theo lối bờ sông. Soái dẫn đầu, gần đến nhà, mấy đứa trẻ ẵm em lếch thếch chạy lên trước báo tin.

Tỵ đứng nép vào con, mắt đỏ hoe. Soái ào tới, bế bổng thằng cu lên, quay tròn, thơm má chụt chụt, thổi rốn phịt phịt. Ông Mít rẽ đám đông, kéo bà Mít vào; hai người ôm vừa hết một vòng bố con Soái. Tỵ bị ở vòng ngoài, nước mắt đầm đìa, đang nấc lên thì cái vòng ông bà bố con tiến đến, nhập vào.

Bà Dương hàng xóm xách sang con gà trống, bảo, may quá nó hay lêu lổng vẫn úp sập từ hôm qua, bà biếu anh Soái, mừng chị Tỵ.

Hai chị đón gà, xuống bếp cắt tiết. Mấy chị khác vội lấy dao cắt đài chuối khô trước sân... Cứ như nhà có đám.

Mãi, đến chiều tắt mặt giời, khách mới vãn vãn. Bà Mít bảo, thôi tranh thủ ăn cơm, tối còn nhiều khách nữa.

Mâm cơm dọn dưới bếp, chị hàng xóm lên giục, cơm xong rồi mấy lần. Đến khi bà Mít phải bảo vợ chồng Soái, khách khứa để bố mẹ tiếp, xuống mà ăn đi mới được.

Tỵ gắp cho thằng cu cái còng, Soái miếng tiết xong, thì chợt nhớ chưa có rượu. Tỵ đứng lên, Soái nắm tay lại, Tỵ hỏi, thế không uống rượu à. Soái nắm tay Tỵ, lắc đầu, cai rồi. Tỵ để yên tay mình trong tay Soái, râm ran, khó thở... Một lúc thì Tỵ nói, nghèn nghẹn như đầy lưỡi… đồ phét lác, có mà cai đội. Soái ôm vợ, nói như gió mát, thật mà… tại rượu bố Mít mới cưới em cho anh, tại rượu anh mới phải bỏ đi… Tỵ nhớ lại, những điều dân làng xì xào, bây giờ thì chồng nói rõ.

Buổi tối, nhà Soái Tỵ sáng trưng. Đèn trong nhà, chục cái Hoa Kỳ; đầu hồi, trước sân bốn cái đèn bão; cả cái trên cành xoan ai cũng đã thắp từ lúc nào. Tiếng cười nói, tiếng điếu cày roét roét rung cả vách. Cánh lính Điện Biên ngồi hai bàn với Soái. Soái kể đi kể lại không biết bao nhiêu lần… Tóm tắt lại là - … Soái lên Điện Biên, có mỗi cái khăn mặt, cái thẻ thương binh. Lính Điện Biên ở lại Điện Biên rất đông, nông trường gần như trăm phần trăm công nhân lính. Soái đến, cánh trên đấy mừng hú. Soái chơi hai hôm thì chính thức thành công nhân. Vui lắm, nhổ lạc, hái cà phê, lao động, sinh hoạt theo hiệu lệnh kẻng, chả khác mấy thời lính.

Làm sao lại ở trên đấy được những hai năm nhỉ? Mày trả lời đi, tại sao biệt tích. Trà ngắt lời Soái. Mấy anh bạn cũng nhao nhao - đúng đấy, khó hiểu, ma mãnh rủ rê làm sao!

… Thì cái nấu rượu đấy… thì cái lấy vợ đấy… Soái cười cười nói nói.

Ha ha ha… Ruỳnh ruỳnh ruỳnh…. Tiếng cười, tiếng đập bàn của cánh lính hút ánh mắt về. Hàng xóm, người không hiểu ra làm sao; người nói dựa, bộ đội với nhau lúc nào cũng bốc thế đấy.

Căn nguyên bỏ làng của Soái đã vỡ ra. Soái lại đang oang oang tiếp… tao sang hầm Đờ-cát giữa trưa nắng gió Lào. Tao vừa bước chân lên cầu sắt, cơn lốc ở đâu ập đến, như muốn bốc người lên giời. Tao đã tưởng mình biến thành đám mây trắng trên kia liền véo đùi một cái. Vẫn không hạ, càng lên cao càng khó thở, chuyến này chắc chết rồi… Lúc ấy tự nhiên tao gọi Minh ơi, Tiến ơi… lập tức người dễ chịu hẳn. Tao gọi tiếp hai chục đứa đại đội mình, thấy thăng bằng luôn. Nhưng đến đoạn rẽ sang hầm Đờ-cát thì chân như đeo cối đá, tao lại gọi tên từng đứa, không được, người mình cứ xoay tròn như con trâu bị lãm quanh cái cọc. Mà hầm Đờ-cát ngay kia; đen xì, cong cong như trêu ngươi. Có khi bọn nó không muốn cho mình đến chỗ ấy cũng nên. Tao vò đầu bứt tóc, bốc mồ hôi đầy mắt. Tao lấy cái khăn mặt, lau xong, vắt lên vai thì chao ôi… nhẹ tênh thênh thênh…

- Đúng rồi, chúng nó phải có chỗ đậu chứ.

- Có khi chúng nó đi theo để bảo vệ mày đấy.

- Thấy anh em tiến về phía địch thì dứt khoát phải yểm trợ, nguyên tắc chiến trường mà…

… Anh Soái kể chuyện ma à? Không làm gì có ma nhưng tôi thề có con sông trước nhà… chuyện thật đấy. Đúng rồi ở đâu thì không tin, chứ ở Điện Biên Phủ thì dứt khoát là thật.

Tự lúc nào, các bàn tụ lại bàn Soái, cánh lính. Vòng trong vòng ngoài. Há mồm, nín thở.     

Soái trình bày kế hoạch đưa vợ con lên Điện Biên Phủ định cư nhưng ông Mít trước sau như một, dứt khoát không đồng ý. Soái nghĩ là mình nói bộp đột ngột, bố sợ nơi rừng thiêng nước độc, xa cùng xa kịt… bèn nhẹ nhàng. Soái bảo trên đấy mát lắm, chả bao giờ phải cất chăn bông, mùa đông cũng không bao giờ mưa phùn gió bấc, rét cứ êm êm. Đồng Mường Thanh, lúa phân gio đơn giản mà tốt ù ù, nhãn xoài vụ nào cũng sai trĩu cành… Ông Mít có vẻ bị cuốn hút, mấy lần hỏi thật hay là mày bốc lên đấy. Được dịp, Soái quay lại chủ đề, con nghĩ là đất đâu cũng đất nhà giời, vợ chồng con lên đấy sẽ khá giả... Ông Mít tỉnh ngay lập tức, không được, nếu anh khăng khăng đi thì hết luôn bố con. Rồi ông khóc… hay là anh nghĩ tôi là bố nuôi, không máu mủ ruột rà. Tôi chỉ có mình anh với cái Xoan, cái Xoan là phận gái, lại nhỡ nhàng. Còn anh, bố hiểu lính trận có điều thiêng liêng vẫy gọi… Nhưng 11 thương binh cùng đợt với anh, ai cũng lấy Động Lâm làm quê hương của mình rồi. Quê hương có bố mẹ, anh em, làng xóm… có nghĩa trang liệt sỹ.

Im lặng… Khó khăn lắm Soái mới cất nhời tiếp được - vâng, con nghe lời bố, bố là bố của con. Nhưng con chỉ xin với bố một điều, dịp nào đó cả nhà mình sẽ lên Điện Biên, thăm nơi con đã chiến đấu, bạn bè con còn nằm lại…

Soái gục mặt xuống bàn, đôi vai rung lên thổn thức. Ông Mít đứng lên, đi vòng quanh chả biết làm gì cho nên cho phải.

*

Việc lên Điện Biên với Soái cứ mãi xa tít. Năm sau thằng cu thứ hai ra đời. Tiếp theo hai lần ba năm đôi, vợ chồng thêm bốn cô con gái. Ngôi nhà tre chật níc tiếng khóc quấy, đòi ăn, mũi dãi, xoong nồi, dành, sọt, liềm, hái…

Anh Soái, chị Tỵ thoắt thành ông Soái, bà Tỵ. Điện Biên với Soái chỉ còn mờ mờ. Rất lâu, mới có những buổi mưa dầm đến nhà ông Trà chuyện phiếm và dịp 22 tháng 12, hội cựu chiến binh gặp mặt dưới ủy ban xã. Thế không đi Điện Biên nữa à? Một lần ông Trà nhắc lại (cũng là mình muốn), Soái cười như mếu, muốn đi nhưng đếch có tiền.

Dựng vợ gả chồng cho sáu đứa con xong thì Soái đích thị là một ông già - Tóc trắng, miệng móm, mặt mũi nhăn nheo (may lưng không còng).

Cuối năm 2013, sáu đứa con quyết tâm, hợp lực xây ngôi nhà cấp 4 cho bố mẹ. Cuối năm đó điện lưới về xã. Lập tức thằng cả lên ngay thị xã rước hẳn cái tivi màu 21 in về.

Có tivi ông Soái lại hay đi chơi. Thời sự, ca nhạc, quốc phòng, nông nghiệp nông thôn… đủ thể loại, vùng miền, toàn chương trình hay; thế mà ông chả chịu ngồi xem. Có, ông thích xem, nhưng từ dạo ra giêng… hướng tới kỷ niệm 60 năm chiến thắng Điện Biên Phủ.

“Giải phóng Điện Biên” trùm khắp các chương trình. Điện Biên Phủ… Điện Biên Phủ… Điện Biên Phủ… từ sáng đến khuya làm cả xóm rộn rã. Ông Soái xem đi xem lại cảnh khói lửa, quân ta ào ạt qua cầu sắt, cờ đỏ sao vàng tung bay trên nóc hầm Đờ-cát. Đúng rồi! Đúng quá! Ông kệ tivi đấy bước đi như trong mơ.

Đấy đấy, tôi kia kìa. Cái người khăn mặt trắng vắt vai ấy. Đang từ đồi A1 sang… lúc này là qua cầu rồi… chú ý, chuẩn bị đến hầm Đờ-cát đấy...

Ông vào những nhà đang mở tivi, giảng giải, chỉ trỏ. Ông ra ngoài đường hát vang. Cái dáng cởi trần lêu đêu, khăn mặt trắng vắt vai đang chầm chậm trong khói lửa Điện Biên Phủ.

Ông Soái như người khác, khỏe khoắn vui tươi hẳn lên, thanh niên hẳn lên. Cứ như thế, tận sang tháng 6/ 2014 thì ông mất. Lúc tắt thở, miệng còn he hé nụ cười nhưng đôi mắt… vẫn mở to, long lanh, náo nức. Anh trai cả vuốt mãi mà mắt bố không nhắm. Bà Tỵ bảo lấy rượu bóp. Ông Trà nghe sợ quá, quát luôn - đưa ngay cái khăn mặt trắng đây?

Ông Trà ra, cầm cái khăn, tự nhiên lưng còng xuống như bê bao thóc. Cái khăn vừa chạm mặt thì ông Soái từ từ khép hàng mi. Nụ cười vẫn nguyên.

Tiếng khóc nổi lên. Nắng sớm, gió ngoài sông òa vào, quẩn quẩn rập rờn lay lay ngọn khói hương.

Soái ơi, tao thấy chúng nó về rồi, mày đi với chúng nó nhé - ông Trà nấc lên. Những mái đầu bạc trắng, cúi lặng xuống cái khăn, tất cả cùng bạc trắng.

 ⁽¹⁾ Thơ Tố Hữu.

 ⁽²⁾ Con gần như ma, hay tóc tai xõa xượi ngồi ở bờ sông, dân ven sông hay lấy nó để dọa người yếu bóng vía.   

^(3): Đoàn quân Việt Nam đi/ Chung lòng cứu quốc (Quốc ca - Tiếng Thái)

Viết xong, 20/8/2015

D. A

Chùm thơ mới về biên giới

Lên biên giới

 
Trận lũ quét ngược đồng hồ thời tiết
cúc quỳ chẳng đợi được hoa ban
cánh rừng đã xuôi xuôi ngày cũ
mây trắng còn đuổi mây đen
 
Đường biên da thịt mỏng mảnh
lối mòn mạch máu li ti
sương ngút ngàn lau để lặng
cử hoa mạ(1) đỏ điều chi
 
“Chặt chặt chặt chặt chặt…”
cành cây rụt lại như bàn tay
“trói trói trói trói trói…”
dây sắn thít vào câu ai vừa nói
 
Viettel Vina mất sóng
những bộ xương gọi nhau
dao rỉ cát tút cựa quậy
hình như có tiếng thở
 
Ì oàng, ì oàng lom khom
bầu trời “lột mo cau trắng toát”
ràn rạt mồ hôi thành hạt 
lúc ấy cánh rừng mất hút
 
Gió đánh võng eo đàn ông
người đâu mà đông thế
rì rầm rì rầm rì rầm
lốp xe muốn nghỉ
 
Một người nhặt được con dao khắc chữ H
vung lên thì oặt như băng giấy
một người cười lại ra khóc
tất cả thèm uống nước mưa
 
Đã quá trưa
sương thành nắng
gió thành lá
lạ lạ quen quen
 
Mây trời vắt chéo ngực
cột mốc thẳng vào tim
rõ ràng có tiếng gọi mẹ
đoàn người dính chặt đường biên. 
------
1. Một loại cây hoa đỏ như hoa vông, có nhiều ở núi rừng Tây Bắc.

 
Sóng biên cương
 
Đồi sóng cùng núi
núi sóng cùng mây
cây cây nắm tay
hú hòa òa ập
 
Lối mòn làm dây điện
nối mạng biên cương
 
Tiếng gọi đi nương, đi học
những bóng đèn trong sương
mõ trâu lốc cốc, lợn kêu hộc hộc
bắt sóng ban mai
 
Ngang dọc dọc ngang biên giới
núi rừng ít nói
hoa nở thầm thì
nghìn bước chân đi
 
Ngày mùa đi trong men say
đám cưới vừa đi vừa hát
ma túy đi luồn giấc khuya
buôn lậu chìm trong bước gió
 
Đồn biên phòng làm máy chủ
không sót một tiếng động rừng
biên cương dân bản chiến sĩ
bảo vệ bằng ăng ten chung.

LÀM ĐẸP TRONG ĐÊM

(Báo Đà Nẵng cuối tuần 7/2016 - http://www.baodanang.vn/channel/5433/201607/truyen-ngan-lam-dep-trong-dem-2499059/, Văn nghệ Quân đội số đầu tháng 9/2016)

Bên trên thị trấn là một dãy núi đất. Nghe kể, xưa gần thôi, cũng thâm u rậm rạp lắm. Lát, dổi, tre nứa ngút ngàn. Hổ báo, hươu, nai, hoẵng, cầy, cáo, lợn rừng… đông đặc. Giờ… nó cứ trơ như thằng đần, cười chả ra cười, khóc chả ra khóc, đen đen, xám xám.

Đều đặn, năm nào cũng thế, sau tết là cháy. Những bụi cây chó đẻ, cây muối, cỏ gianh, cỏ linh tinh… (loại chả ai thèm lấy) được cháy. Bầu trời ong ong, nổ tí tách như nướng bánh đa. Đường thị trấn, tàn bay lững thững trên đầu người. Nhà nhà thấy đóng cửa, che rèm; bữa cơm thấy xác rừng vẫn nổi phềnh trên bát canh cải.

Sao năm nào cũng cháy nhỉ? Đứa nào ác thế, kiểm lâm không bắt à? Nàng hỏi và người ta cười, bắt gì mấy cái bụi muỗi, không cháy thì buồn chết. Tiếng tí tách như pháo tép trong đêm, rõ một quầng sáng, lay phay láy nháy những hạt lửa ô dù.

Năm nay vẫn chưa cháy nhỉ? Người ta lại hỏi nhau và nàng tròn mắt. Hơn tháng rồi, nàng cũng thấy nhơ nhớ, thiêu thiếu một cái gì.

Tí tách tí tách. Mưa, không phải mưa. Nàng ngồi dậy, xem có phải mình mơ ngủ không. Xóm chợ yên tĩnh, tí tách rõ mồn một, rồi có mùi khét khét thơm thơm. Bắt đầu mùa cháy rồi, nàng mở cửa, ra đứng giữa đường, ngửa cổ lên.

*

Quán phở. Nàng ngẩng mặt, chậm rãi ăn và nhìn xung quanh. Kia là cánh đánh bạc từ đêm ra; kia là mấy tay ba toa đã hoàn thành cắt tiết, làm lông, phanh xẻ; còn đằng góc, ba thằng choai choai lêu vêu như hài cốt đang phê thuốc…

- Em này, em có nhận khách đàn ông không?

- Nương ơi, hôm nay cho anh bao nhé.

- Em ăn cái gì mà đẹp thế. Nhìn thấy em là anh đéo muốn ngủ với vợ.

Khách quán, mình nàng là đàn bà. Nàng như thiếu nữ Hà Nội, Sài Gòn về đây. Đã trắng trẻo, thanh thoát lại váy đỏ, dép cao gót, sáng nào cũng ăn phở… Nàng treo trước mắt mọi người.

- Các anh, các chú về sau nhé.

Nàng chào kết thúc. Nàng không muốn đáp lời trong lúc ăn; hơn nữa nếu tiếng nàng ra, thế nào cũng a lô xô, tán thô, thậm chí vuốt eo, vỗ mông, hố hố...

- Người đẹp lại nhà ạ. Tí anh xuống làm cho cái đầu nhím gió nhé.

Một đứa đang ngồi, đứng dậy, nhe nhửn chắn lối.

- Thằng kia, về chỗ, bố láo bố toét…

Tay đeo kính đen không thèm nhìn ra, quát.

Nàng về quán thì thấy Hoàng đứng trước cửa.

- Quên chìa khóa phòng, không lấy được giáo án. Đang cho học sinh tự trông nhau… Mở cửa nhanh lên.

- Đây, cái kia chắc không dính vào người cũng quên.

Nàng lắc lắc chùm chìa khóa, trêu trêu.

Không phải lúc đùa. Hoàng giật lấy và chạy. Nàng nhìn theo, đến lúc Hoàng khuất hẳn sau cổng trường.

Đêm qua, Hoàng để chuông báo thức 5h 30 sáng. Chuông kêu, nàng gọi, đập vai Hoàng, Hoàng vẫn ậm ự không mở mắt. Mãi 7h kém, Hoàng mới kêu ối giời ôi muộn rồi và phóng ra như một tên trộm bị đuổi bắt. Không kịp rửa mặt thì chắc chắn, có khi khóa quần vẫn thông thống…

Tại nàng, đi lấy hàng trên cửa khẩu về, có mua một cái đĩa. Phần thương mấy đứa con gái mồ hôi nhễ nhại nài nỉ, phần nghe chúng quảng cáo mùi mẫn, nàng tặc lưỡi, ừ thì cho một cái.

Về quán, nàng vào là khóa trong ngay, bật đầu quay xem luôn. Gái đẹp trai đẹp làm tình trong tiếng nhạc du dương. Kinh khủng khiếp, sao lại như thế bao giờ, nàng tắt đi, một lúc sau chẳng hiểu sao lại bật. Được hơn nửa đĩa thì nàng sực nhớ, phải để dành cùng chàng.

Và, kết cục hú vía… như trên… Đợi tối nay, chàng xuống nàng mới hỏi - có em nào thưa thầy… thầy bị ấy không? Nàng cười, nghiêng nghiêng vào gương soi.

*

Nàng về thị trấn cùng đứa con gái hai tuổi, thuê quán, mở hiệu làm tóc, trang điểm. Tại sao em lại ở đây? Có lần Hoàng hỏi vậy. Vì em nhìn thấy anh, không thể đi đâu được nữa. Anh là cục nam châm của em, nàng nguẩy mông một cái. Cứ làm như mười tám ý… chẳng mấy chốc là băm đấy cô em ạ. Hoàng biết mình lỡ lời nên ôm luôn và đặt môi lên môi nàng. Không như mọi khi, lần này nàng mở mắt. Hai người đang đan vào nhau, nàng không thấy hứng. Liệu mình đang làm kỷ niệm, liệu một ngày Hoàng thông báo anh phải cưới vợ… Có thể, có thể lắm, nàng thấy lành lạnh.

Nàng hít một hơi dài, ngực phập phồng.  

Mở đầu một này của nàng là đánh răng rửa mặt, lên quán ăn sáng. Rồi về; đặt mấy lọ dầu, lọ keo, kẹp tóc, hộp phấn son… xuống nền xi măng; lấy cái chổi lông gà phất phất bụi bàn, lấy cái khăn lau lau từng vật dụng; xong xuôi lại nhấc chúng về vị trí cũ, lùi ra, ngắm nghía, chỉnh lại. Khi cả nàng và chúng ánh lên trong gương thì nàng ngồi đọc báo, chờ khách.

Nàng mê hai tờ - Tiền phong và Gia đình & Hạnh phúc lứa đôi. Nàng biết nó từ ngày học phổ thông ở quê. Dì nàng làm báo, mỗi năm dịp giỗ bà ngoại, dì về một lần; lần nào cũng có quà là một hộp sách báo. Chỉ có bố và nàng thích. Bố toàn “câu chuyện quốc tế”, ông to bà lớn, thế nọ thế kia. Còn nàng, chỉ  những người trẻ, những chân trời.

Nàng trượt đại học, thi nữa chắc chắn vẫn trượt. Đọc cho lắm vào, bây giờ lên giời mà đỗ, thôi từ nay yên tâm ngắm đít con trâu. Lần đầu tiên nàng thấy bố nói thô.

Vậy là nàng đi, đến nơi rất đẹp, mơ mơ hồ hồ, nghe nói, đọc thấy. Nàng thành dân Pá U đã hai năm nay.

- … Chị ơi, chị làm cho em với.

Nàng giật mình, cô gái đã ngồi ghế trang điểm bên trong từ lúc nào.

- Chị làm kiểu cô dâu cho em nhé.

- Sao… Nàng suýt kêu lên vì ngạc nhiên, may dừng luôn, nhưng lại nói một câu rất thừa… em cưới chồng à.

Khuôn mặt non choẹt, má sạm nắng gồ lên, mái tóc mỏng dính vàng hoe. Khách này hơi khó đây! Trong lúc nghĩ mẫu nào phù hợp, nàng bảo, em đứng ra đây cho chị ngắm… Cổ gân xanh xanh, đôi vú căng căng, cái bụng lùm lùm, ba bốn tháng rồi.

Cô gái bảo, em mười tám tuổi, may quá vừa tốt nghiệp cấp III xong. Nhà em dưới đội 9, bố em chửi ác lắm không cho yêu, bắt phải đi học trung cấp y; em cứ yêu, ở đây con gái chả lấy chồng đẻ con thì làm gì chị nhỉ? Cô gái liến thoắng, nàng chỉ ừ ừ.  Nàng nhìn thấy mình, mười tám tuổi mang một mầm sống ra đi, sinh con một mình nơi tha hương. Cô bé đây, còn chồng, bố mẹ hai bên, … Nghĩ thế, nàng lại ngùi ngùi.

- Em ra cái gương dài kia… xem ưng ý chưa.

- Ôi, không phải em rồi, em mà thế này á…

Nàng chột dạ, cô gái cao bằng nàng, khuôn mặt trái xoan như nàng, chỉ hơi gầy má sạm, tóc mỏng… Nàng đã cho tóc bồng lên nền cảnh, điểm nhấn là cái trán rất đáng yêu, đôi môi chín đỏ. Trang điểm, nàng cho bay lên được những ưu điểm, mờ nhòa những khiếm khuyết. Nơi núi rừng cùng kịt này, cái việc xa xỉ này, có thể mươi phút cắt cắt xì xì, đánh đánh tô tô khách vẫn sướng… nhưng nàng không bao giờ cho phép mình cẩu thả.

Cô gái vẫn đang ngắm nghía, nghiêng đầu, phồng má, ngoái cổ…

- Chị ơi… hết bao nhiêu tiền?

- Em ưng chưa, còn chỗ nào lăn tăn, cứ nói.

- Thích lắm chị ạ. Em cảm ơn chị.

Cô gái lần tay xuống túi bổ, lấy ra hai tờ một trăm ngàn.

- Sao đưa chị nhiều thế, một trăm thôi.

- Anh ấy đưa em năm trăm, bảo làm đẹp cấm kẹt xỉ.

- Chồng em làm gì?

- … Ở nhà, linh tinh, phỏm phẻm thôi chị ạ.

 Cô gái đi ra, đến cái xe 67 có chàng trai ngồi chống chân từ nãy. Thấy chàng nhảy xuống xe, giang hai tay ra... Một lúc hai người quay lại.

- Chị ơi… chị có cho thuê váy cô dâu không?

- Không. … các đám cưới ở đây, cô dâu toàn quần đen áo trắng.

- Em muốn mặc váy cơ. Như trong phim cơ…

- …. Chị không có.

- Hay là chị cho nó mượn cái váy của chị. Chị mặc cái váy đỏ đẹp lắm, cả thị trấn này ai cũng mê. Chàng trai nói thẳng.

Nàng đã không lí do, không từ chối. Nàng biết đây là dịp để nhẹ đi những ánh mắt nhìn thẳng, nhìn trộm, những lời bàn tán ngược xuôi về… người đẹp phố đất.

Cô gái cầm váy nàng đưa, đang mặc trong ri-đô. Chàng trai hỏi nàng, một tháng chị làm được bao nhiêu. Khoảng hai triệu gì đó, dân mình toàn nương bãi, rừng rú lấy đâu ra. Thế mà em cứ tưởng… Sao chị không nhập quần áo may sẵn về bán;  khách dân tộc bốn xã tụ về đây, trúng lắm, cất một bán mười đấy. Cũng mấy người bảo chị thế, nhưng chị chỉ thích nghề này.

Cô gái ra, không kìm được, chàng trai ôm luôn. Rồi cả hai cười trừ khi thấy chị đứng im.

- Nó giống chị quá. Em chỉ mong sau này, đẻ hai đứa con xong nó vẫn đẹp như chị.

 Đôi trai gái về, đám cưới đang đợi họ. Nàng vui vui, thấy mình đi theo  hạnh phúc. Người ta sẽ trầm trồ, sẽ hỏi về mái tóc, về cái váy... Nàng sẽ “cùng” cô dâu, nhận hoa, lời dặn dò, lời chúc… Nàng có con mà không được đám cưới. Ôi, đám cưới trong mơ.

*

Nàng đã gặp Hoàng vào một đêm tháng chạp. Gió rít, mưa rét ngoài cánh cửa sổ. Nàng ôm con trong cái chăn bông năm cân. Hai mẹ con ủ nhau, mãi khuya mới ấm. Nàng đang vào giấc thì có tiếng đập cửa.

- Chị Nương ơi… nhờ tí… tôi nhờ chị tí.

- Ai? Đêm hôm gọi gì!

Nàng cảnh giác, thị trấn con con này cũng lắm thanh niên phát vãng. Gái không chồng, dù đã chị đã cô, vẫn là mục tiêu tròng ghẹo.

- Chị ơi, chị dậy đi, tôi có việc khẩn chỉ nhờ chị được thôi. Chị dậy đi.

Nàng không thể mềm lòng trước giọng nói van vỉ. Không phải là người xấu, nàng linh cảm như vậy.

Nàng dậy bật điện, mở cửa. Một người đàn ông mắt sâu hoắm, râu dựng đứng bước vào.

- Tôi cần trang điểm gấp… sáng mai phải đưa đi thật sớm.

Nàng há mồm, tròn mắt. Đàn ông trang điểm, mắt kia, râu kia… chắc là ông ta bị thần kinh.

- Chị ơi, thằng con tôi nó vừa tắt thở. Chị thương tôi… chị theo tôi.

Người đàn ông nói, đôi mắt bắt đèn đang xoáy, đang quay tròn nàng. Nàng như bị thôi miên, như một cái máy, nhặt nhanh hộp son phấn và đi theo ông ta.

Đường đêm hút hút gió. Hai người cao thấp, nhấp nhô trên sỏi đá. Có tiếng cú rúc, chim lợn kêu, gần gần xa xa.

- Đây rồi, đón được chị Nương rồi.

Người đàn ông bước vào, nói. Đám người quây quanh cái giường một tản ra.

- Nó tắt thở được hơn một tiếng rồi. Bây giờ chị cắt tóc, đánh phấn, son môi… tóm lại là làm cho thật đẹp.

Làm đẹp cho xác chết! Nàng rùng mình, co người lại, gai ốc nổi lên. Nàng đứng im, nghe chân tay run tằn tằn.

- Chị giúp đi. Bao nhiêu tiền tôi cũng trả.

- …

- Chị ơi, hôm qua nó vẫn nói với tôi, con chỉ ước được một lần được chị Nương cắt tóc cho.

Nàng nhận chén rượu từ tay bà mẹ, nhắm mắt uống một hơi, chân tay đã thăng bằng.

Cậu đang nằm gầy quắt, tầm 21, 22 tuổi, hai mắt vẫn mở, môi mới hơi tai tái. Nàng lóng ngóng, luồn lược vào tóc, cái kéo ướm ướm mấy lần, rồi cũng lách cách, lách cách. Ông bố ngồi bên, tay quàng cổ con nâng lên. Cái đầu ật ưỡng như đứa trẻ bị bế vác sớm. Im lặng, rét buốt đông cứng, chỉ còn tiếng xụt xịt, hức hức kìm nén. Tuyệt đối không ai được khóc… Tôi đã dặn rồi. Ông bố giọng cố cứng rắn nhưng không giấu được đôi mắt ầng ậc nước.

Đã xong phần mái, hai thái dương, giờ chỉ còn đằng sau gáy. Ông bố xoay chiều tay, dịch dịch, lần lần… Bảy ngọn nến trên chiếu khẽ rung rung như muốn tắt. Quả nhiên, gió ngoài vườn ào vào. Ra đóng cửa mau, vẫn toang hoang từ nãy kìa. Không kịp rồi, đen kịt tất cả, người chết người sống cùng trong màn đen.    

 Có một dáng lom khom, đang bật lửa châm nến, kéo chỉnh lại chiếu. Rồi tiếng nói:

- Bác để cháu.

- Đừng thầy, việc này phải tôi.

- Cháu không sợ đâu, cháu làm được.

Lần này, nàng làm nhanh hơn, đến đâu gọn gẽ đến đấy. Chỉ mươi phút đã xong phần tóc.

Lúc trang điểm thì nàng mới thấy tay mình nhẫy mồ hôi. Ba lượt phấn mà khuôn mặt vẫn dính dính, xám xám.

- Để anh giúp em.

Nàng ngần ngừ rồi cũng đưa hộp phấn. Anh này làm được, những ngón tay xoa xoa, đậm nhạt sáng tối đâu ra đấy, một lúc gương mặt xác chết đã sáng lên. Anh vẫy tay, chỉ vào thỏi son, nàng thành người giúp việc từ lúc nào. Nàng lặng nhìn anh, khó hiểu.

Khi đôi môi thi hài như ngậm cười thì ông bố nấc lên - Ới con ơi, con đi nhé… Bố đã làm đúng lời con. Chị Nương đã cắt tóc trang điểm cho con, cả thầy Hoàng cũng không quên con. Bà mẹ, các chị như được hiệu lệnh cho phép đồng loạt… ới con ơi… ới em ơi… Nước mắt quây quanh, nước mắt tiễn biệt làm đôi mắt chàng trai từ từ khép lại.

- Thôi, khóc thế thôi. Bây giờ tất cả nghe tôi, cố nén nhịn để công việc cho em được tốt đẹp. Kế hoạch thế này, 3h sáng liệm, 5h đưa ra nghĩa trang bãi Đá… Cứ thế tiến hành, không được ai ý kiến gì. Ông bố giọng rất cứng.

Liệm xong thì nàng nói còn cháu bé đang ngủ một mình, cháu xin phép về. Ông bố vột vạt, chết chết… tôi đội ơn chị cả đời, để em nó đưa chị về. Ông bố nháy sang một chị đang nghiêng ngả, cào tay lên áo quan.

- Bác để cháu, ai lại để chị bỏ em lúc này.

- Vâng, thế thì tốt quá, thầy Hoàng giúp tôi.

Lúc này Nương mới biết tên người cùng trang điểm lúc nãy.

Hai người ra đường hun hút gió. Lạnh cắt da cắt thịt khiến họ gần nhau.  

- Anh là gì với gia đình này?

- Cái thằng chết, nó là học trò anh. Nó không dính nghiện, mắc ết thì năm nay chắc chắn cũng đại học năm thứ ba rồi. Anh chưa gặp trò nào thông minh như nó…

Ết. Nàng khẽ rùng mình. Như vậy là mình vừa trang điểm cho xác chết ết. Có cái gì dâng lên trong ngực, nghèn nghẹn khó thở.

Sao anh… nàng định nói sao anh liều thế thì thấy anh thở dài, thằng này văn toán đều nể, nó còn làm thơ về em đấy… Nàng định bảo anh đọc đi nhưng nghĩ vô duyên nên im lặng.   

Về quán nàng vào xem ngay con gái, nó vẫn ngủ ngon.

Hai người ngồi không nói gì, mãi nàng mới hỏi.

- Sao em ở đây mấy năm nay mà không biết anh nhỉ?

- Anh có hay xuống khu chợ đâu. Mới lại xấu trai thì phải giấu mặt. … Đâu như em cả thị trấn biết.

- Em thấy lạ nhà ấy quá, chết mà mời thợ trang điểm.

- Anh không thấy lạ tí nào. Thằng Hiếu này nó khác người lắm, nó ở bên trên cánh rừng, bên kia dãy núi… Anh dạy nó, chơi với nó, anh hiểu.

- Lần đầu tiên em làm đẹp thế này đấy. Giờ em hết run rồi nhưng em chỉ sợ dân thị trấn biết thì chết… Ai dám cho bàn tay ma động vào đầu mình…

… Có anh, anh nhận hết. Cả thị trấn này biết anh chơi thân với thằng Hiếu mà.

Anh còn nói nhiều, kể về những đứa nghiện, bọn buôn bán ma túy, những phụ huynh vượt biên như đi chợ… Nàng nghe vỡ dần ra. Bấy nay nàng chỉ quanh quẩn gương lược, cái kéo thỏi son. Những cô gái đã được nàng làm đẹp chả thấm vào đâu, còn bao nhiêu người trong xóm cùng bản vắng vẫn đang mòn mỏi, xơ xác?

- Sắp 5h rồi, anh đi đưa thằng Hiếu đây.

- Em cùng đi. Con bé vẫn ngủ mà.

Nàng thấy mình liều, bỏ con nhỡ nó làm sao. Nhưng nàng không làm sao khác được.

*

Hôm nay nàng lại lên quán phỏ. Người trong quán đang tụ lại một bàn. Tay đeo kính đen hôm trước đang vung tay, nói to.

- Ừ đúng, nó chết vì ết đấy. Ết là một bệnh chứ là ma quỉ gì mà phải xanh mắt thế.

- Bọn em biết nhưng vẫn sợ lắm.

- Sợ thật hay là chết thì hết tình hết nghĩa với nhau?

- Đâu có, bọn em không thế…

- Đêm qua đi chôn thằng Hiếu thấy mặt đứa nào. Ngoài gia đình, những người quen biết không nói, chỉ có tao, thầy Hoàng và chị Nương. Một đám ma tao chưa bao giờ khóc mà phải khóc. Chúng mày biết không…

Im lặng. Không ai nói lại gì.

Kính đen bĩu môi, tiếp:

- Hôm nay tao gọi chúng mày lên đây, cho chúng mày ăn, căng bụng thì mắt mới mở được ra.

- Tao phục thầy Hoàng, chị Nương. Tao khinh chúng mày…

Nàng nghe loáng thoáng thấy đám tang, tên mình, định quay ra thì kính đen trông thấy, reo lên - chị Nương, chị Nương…

Hôm nay, nàng vẫn mặc váy, cái váy màu đen càng nổi bật nước da trắng nhất thị trấn. Hôm nay, nàng không phải nghe những lời nói sau lưng. Cả quán đang nhìn nàng chiêm ngưỡng.

*

Nàng về quán thì thấy một chị, tầm 45 - 50 đứng cửa.

- Em có phải là Nương không? …. Mọi khi em mặc cái váy đỏ, hôm nay em lại mặc váy đen, chị cứ ngờ ngợ… chị chỉ biết em loáng thoáng.

- Vâng. Chị có việc gì?

- Em làm đầu cho chị, trang điểm thật đẹp vào.

- Vâng ạ, chị vào ngồi ghế đi.

Nàng ngạc nhiên, người này quen quen, hình như đã gặp ở đâu…

Nàng nghĩ một lúc thì nhớ rồi… nhớ rồi...

Có lần, nàng theo Hoàng vào bản đi qua gốc muỗm, đám hàng xáo đang  ngồi nón ngồi cỏ thì thấy một giọng chợt to lên - ối giời, cái loại mắt xanh mỏ đỏ, váy véo xòe xoẹt, ngày giả vờ làm đầu, đêm ngửa l ra moi tiền giai…

Nàng khựng lại, sắp ngã, cái mặt kia vẫn đương cong cớn. Hoàng kéo tay nàng lên, lôi đi, Hoàng cũng nghe thấy rõ.

- Tại cái lão chồng nhà chị đấy, mấy ngày nay cứ ép chị đi. Lão ấy bảo, cái con vợ già này phải vào tay cô Nương mới cải tạo được cái đầu… ăn uống, nói năng chả ra người chả ra ngợm. Em thấy chị giống ngợm tí nào không… Hí.. hí… hí…

- Chị cũng được đấy. Chị yên tâm, em sẽ cố gắng.

- Ừ, cô làm thì chị yên tâm lắm. Đến người chết cô còn làm được nữa là…

- …

- Này chị bảo thật này. Chú Hoàng được lắm đấy, sao không cưới đi cứ vụng trộm mãi làm gì. Người ta nói um ngoài chợ kia kìa… chị bênh mãi mà không được.

- …

Chuyện trong đêm của nàng đã loang ra, từ mồm “đài phát thanh thị trấn”. Chiếc váy đỏ nàng đã tặng cô gái cưới chồng rồi. Nàng còn bốn cái - màu đen, màu tím, màu vàng, màu xanh. Bao giờ sẽ là chiếc váy trắng! Đêm qua Hoàng nghe bụng nàng và bảo, 19 tháng này chúng mình sẽ làm đám cưới nhé, để con giục nhiều, bố xấu hổ lắm.

Tiếng kéo như hát trên mái đầu xơ xớp.

Cái lược như múa trên bầu trời đen trắng.

- Đẹp quá. Chị cảm ơn em. Em đẹp thì động vào đâu cũng đẹp.

Nàng bừng tỉnh khi vị khách già kéo nàng lại cùng soi gương.

D. A